Poznaj 20 ciekawostek
Poznaj 20 ciekawostek o Śląskim Festiwalu Nauki Katowice
Jak dobrze znasz Śląski Festiwal Nauki Katowice? W oczekiwaniu na coroczne święto nauki prezentujemy ciekawostki o ŚFN pozwalające jeszcze lepiej poznać wyjątkowość i różnorodność Festiwalu, który od lat jest dobrem publicznym w skali Polski i Europy.
Czy wiesz, że…
POCZĄTEK
Pierwszy Śląski Festiwal Nauki Katowice odbył się w 2016 roku i od tamtej pory nieprzerwanie przybliża wiedzę z różnych dziedzin nauki szerokiemu gronu odbiorców. ŚFN powstał oddolnie w środowisku akademickim i w taki sposób jest realizowany od początku swojej działalności – został powołany przez uczelnie publiczne regionu, które współpracują na rzecz popularyzacji nauki w kraju i za granicą. Festiwal odbywa się na terenie Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach – wyjątek stanowiła 5. edycja, która ze względu na ograniczenia związane z pandemią COVID-19 odbyła się plenerowo na bulwarach Rawy w Katowicach.
PARTNERSTWO NA RZECZ NAUKI
Liderem i pomysłodawcą ŚFN Katowice jest Uniwersytet Śląski w Katowicach. Miastem Gospodarzem wydarzenia niezmiennie pozostaje Miasto Katowice, a współgospodarzami – Województwo Śląskie oraz Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Dotychczas w ramach ŚFN współpracowały następujące uczelnie: Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, Politechnika Częstochowska oraz Uniwersytet Bielsko-Bialski.
ROZMACH
ŚFN. Katowice to największy festiwal nauki w Polsce. Od 2016 roku odwiedziło go 700 tys. odbiorczyń i odbiorców oraz 124 tys. uczestniczek i uczestników online, którzy mieli szansę wysłuchać ponad 3 tys. prelegentek i prelegentów. W pracach na ośmioma dotychczasowymi edycjami Festiwalu uczestniczyło ponad 1300 pracowniczek i pracowników Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a przy kolejnych odsłonach wydarzenia pomagało 400 wolontariuszy.
MIEJSCE SPOTKAŃ
ŚFN jest chętnie odwiedzany przez osobistości nauki, kultury i sztuki. Do tej pory odwiedziło go blisko 400 gościń i gości z Polski i zagranicy, którzy reprezentowali świat humanistyki, techniki, medycyny, nauk przyrodniczych, kultury i sztuki oraz sportu. Wśród nich znaleźli się m.in. laureat Nagrody Nobla z fizyki prof. Johannes Georg Bednorz, Sylwia Chutnik, prof. Andrzej Dragan, Frans Timmermans, prof. Norman Davies, dr Yolanda Ohene, David Price, Fran Scott, Seth Shostak, Daniel Tammet, dr Dawid Myśliwiec, prof. Kevin Warwick, Marc Elsberg, Anna Dziewit-Meller, Mariusz Szczygieł, Jerzy Bralczyk, prof. Antoni Dudek czy astronauci: Nicole Stott, gen. Mirosław Hermaszewski oraz dr inż. Sławosz Uznański-Wiśniewski.
WSPARCIE
Nad Festiwalem czuwa grono 15 znamienitych ambasadorek i ambasadorów, do których należą: dr Agata Kołodziejczyk, Wiktor Niedzicki, dr Tomasz Rożek, prof. Katarzyna Kłosińska, Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka, dr Łukasz Lamża, Jarosław Juszkiewicz, Nicole Stott, Piotr Baron, dr Arkadiusz Gorzawski, Łukasz Wilczyński, Daniel Tammet, David Price, Mikołaj Sokół oraz Jan Pomierny.
EUROPEJSKIE MIASTO NAUKI 2024
Organizacja Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice bezpośrednio przyczyniła się do uzyskania przez Katowice tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024 – Komisja Europejska wyróżniła stolicę województwa śląskiego jako miasto o szczególnym potencjale rozwoju naukowego. Najważniejszą misją EMNK 2024 stało się wspieranie transformacji regionu poprzez naukę, zapewnienie mieszkańcom nieograniczonego dostępu do wiedzy oraz uczynienie z niej podstawowego instrumentu dialogu obywatelskiego. To prestiżowe wyróżnienie miało również na celu ukazanie bogactwa i różnorodności europejskiego krajobrazu naukowego, a także wspieranie samokształcenia, integracji naukowej i rozwoju europejskich badań oraz pobudzanie zainteresowania nauką wśród młodszych pokoleń. Dzięki inicjatywie EMNK pozyskano fundusze unijne na rzecz popularyzacji nauki i tradycji akademickich.
ZIELONA STREFA NAUKI
Jednym z projektów EMNK 2024 wspieranym przez Śląski Festiwal Nauki Katowice jest Zielona Strefa Nauki (ZSN). To nowoczesna i wszechstronna inicjatywa, która została zapoczątkowana podczas 5. edycji ŚFN („Rawa Edition”) w celu stworzenia zielonej przestrzeni przy rzece Rawie na kampusie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Projekt zakłada rozwój miasta w duchu zrównoważonego rozwoju: powstanie miejsca łączącego naukę, rekreację, ekologię i innowacje, z myślą o mieszkańcach Katowic oraz całym środowisku akademickim.
BEZPŁATNY DOSTĘP
Od początku swojej działalności ŚFN jest wydarzeniem bezpłatnym (wyjątek stanowią wydarzenia specjalne, np. widowisko KATOPOLIS), oferującym niemal nieograniczony dostęp do różnorodnych aktywności. Festiwal umożliwia ponadto odkrywanie naukowych zagadnień w domowym zaciszu – dla osób, które nie mogą uczestniczyć stacjonarnie, transmitowane są wybrane punkty programu. Można je śledzić na kanale YouTube Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice, a później obejrzeć w dowolnym momencie w Mózgotece na stronie Festiwalu.
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
ŚFN Katowice ma wymiar międzynarodowy – nieustannie nawiązuje trwałe i owocne współprace z polskimi i zagranicznymi uniwersytetami, ośrodkami naukowymi o międzynarodowej renomie oraz instytucjami kulturalnymi. W ciągu dziewięciu lat działalności Festiwal był częścią licznych zagranicznych wydarzeń naukowych, takich jak: Cheltenham Science Festival (Wielka Brytania); Edinburgh Science Festival oraz Midlothian Science Festival (Szkocja); Northern Ireland Science Festival (Irlandia Północna); Vetenskapsfestivalen (Szwecja); Trieste Next (Włochy) czy World Science Festival (USA). ŚFN pełni funkcję lidera Forum Polskich Organizatorów Festiwali Naukowych oraz Międzynarodowej Sieci Współpracy Popularyzatorów Nauki POP Science. Jest także członkiem stowarzyszenia EUSEA (Europejskiego Stowarzyszenia Zaangażowania Naukowego) oraz Ecsite (Europejskiej Sieci Centrów i Muzeów Nauki) – dzięki członkostwu wraz z 320 innymi podmiotami naukowo-kulturalnymi może rozwijać działalność upowszechniającą naukę na arenie międzynarodowej. Ponadto Uniwersytet Śląski (lider i pomysłodawca ŚFN) jest gospodarzem FameLab Poland, a zwycięzcy zagranicznych edycji oraz osoby stojące za organizacją inicjatywy goszczą na ŚFN Katowice.
DUMA REGIONU I KRAJU
Śląski Festiwal Nauki Katowice brał udział w dwóch Wystawach Światowych EXPO – w Dubaju (2022) i Osace (2025) – podczas których pełnił rolę ambasadora województwa śląskiego oraz popularyzował naukę w ramach Pawilonu Polskiego. W ramach wystawy w Dubaju odbył się Śląski Tydzień Regionalny, w trakcie którego reprezentanci ŚFN i UŚ prowadzili inspirujące warsztaty i zajęcia konstruktorskie dla młodych uczestników, a członkowie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” przybliżali tradycje i wartości naszego regionu. Z kolei na wystawie w Osace zespół naukowców Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji UŚ opowiadał o nowoczesnym kierunku Erasmus Mundus Joint Masters „DigiCrea”, a także ofercie studiowania artystycznych kierunków wykorzystujących innowacyjne technologie. Wielki sukces odniósł również projekt pt. „Chopinteractive”, któremu towarzyszyły koncert najsłynniejszych utworów kompozytora oraz grafika komputerowa wykonane na żywo przez artystów UŚ.
NAGRODY
Działalność Festiwalu wielokrotnie została doceniona przez krajowe komisje i konkursy. ŚFN otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień, takich jak: „Złota róża” (EUPRIO, 2019), Popularyzator nauki – w kategorii zespół (PAP Nauka w Polsce 2020), „SuperMarka – Śląskie” (Marka Śląskie, 2022) czy „Prom” (Stowarzyszenie PR i Promocji Uczelni Polskich, 2023).
KONKURSY
W ramach Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice odbywają się konkursy dla naukowców, popularyzatorów nauki oraz początkujących badaczy: Śląska Nagroda Naukowa (od 3. edycji), honorująca badaczy uczelni współorganizujących ŚFN; OFF Science – Przegląd Garażowych Wynalazków (od 2. edycji), wspierający społeczne wynalazki i innowacje, a także Nagroda POP Science (od 4. edycji), honorująca inicjatywy popularyzujące naukę. Od 9. edycji ŚFN planowane są również nowe konkursy – „sChOOL Science – Fundusze Europejskie dla Młodych”, skierowany do uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, oraz Invent the Future.
NAUKOWE SŁAWY ŚLĄSKA
Począwszy od 7. edycji, stałym elementem programu ŚFN Katowice jest „Silesian Hall of Fame”, inicjatywa, prezentująca dokonania najwybitniejszych badaczek i badaczy śląskiej areny naukowej. Ekspertki i eksperci uczelni współorganizujących Festiwal dzielą się doświadczeniem, naukowymi odkryciami, a także tajnikami swojego warsztatu badawczego podczas rozmów prowadzonych przez profesjonalnych popularyzatorów nauki. W ubiegłych latach partnerami „Silesian Hall of Fame” byli: Sieć Badawcza Łukasiewicz, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia i Radio Katowice.
WYJĄTKOWY PROGRAM
Kolejne odsłony ŚFN Katowice dostarczają odbiorcom wielu nowości pozwalającym doświadczać nauki na nowo. W ciągu ośmiu minionych edycji festiwalową przestrzeń uzupełniło 12 stref specjalnych, które przybliżyły zagadnienia dotyczące m.in. kosmosu, klimatu i elektromobilności, motorsportu, AI, gamingu czy chorób poprzemysłowych. Z kolei podczas inauguracji ŚFN, które miały miejsce m.in. w Teatrze im. St. Wyspiańskiego, Planetarium – Śląskim Parku Nauki w Chorzowie oraz katowickim Spodku, odbyły się wydarzenia specjalne, w tym spektakl pt. „Radiance: The Passion of Marie Curie” w reżyserii Alana Aldy, muzyczno-wizualny projekt prof. Mariana Oslislo „CallTrane M04/HG4”, talk show naukowy z udziałem Setha Shostaka czy wydarzenia otwierające i zamykające obchody EMNK 2024 (widowisko KATOPOLIS oraz Wieczór Miasta Nauki).
EUROPEJSKIE ZNACZENIE
Na Śląskim Festiwalu Nauki Katowice niejednokrotnie byli obecni przedstawiciele organów Unii Europejskiej. Wśród gości minionych edycji znaleźli się m.in. Frans Timmermans – były Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, Marc Lemaître – Dyrektor Generalny Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji Komisji Europejskiej, Elżbieta Bieńkowska – była Komisarz UE ds. rynku wewnętrznego i usług, prof. dr hab. Jerzy Buzek – wieloletni poseł do Parlamentu Europejskiego i jego były przewodniczący czy Łukasz Kohut – poseł do Parlamentu Europejskiego.
NAUKOWE MIASTO W TRASIE
ŚFN Katowice prowadzi szereg inicjatyw, dzięki którym przez cały rok popularyzuje naukę i przybliża jej tajemnice szerokiemu gronu odbiorców. Jedną z takich akcji jest ŚFN on Tour – mobilna strefa, która bierze gościnny udział w wydarzeniach popularnonaukowych w postaci wykładów, warsztatów i spotkań z naukowcami, a przede wszystkim pokazów naukowych realizowanych przez przedstawicieli uczelni współorganizujących Festiwal. Do tej pory uczestnicy mogli wziąć udział w przeszło 20 odsłonach akcji, które odbywały się na takich wydarzeniach, jak: Festiwal Słowa im. Jerzego Pilcha ,,Granatowe Góry”, Światowe Forum Miejskie WUF11, ArtScience Week w Lejdzie (Holandia), Urodziny Miasta Katowice czy Piknik Fundusze Europejskie Nowa Energia.
DOM NAUKI
W ramach ŚFN on Tour odbywa się również inicjatywa pn. „Dom Nauki”, w ramach której spotkania popularyzujące naukę mają miejsce w instytucjach prowadzących działalność opiekuńczo-wychowawczą na terenie województwa śląskiego. Celem projektu jest ułatwienie dostępu do wiedzy i zachęcenie do jej poszerzania wśród środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także rozbudzanie ciekawości poznawczej u dzieci i młodzieży. Spotkania z nauką odbywają się w twórczej atmosferze, która umożliwia młodym uczestnikom odkrywanie wiedzy z różnych dziedzin poprzez warsztaty, działania animacyjne, pokazy naukowe, gry i zabawy na wybrane tematy. Akcja „Dom Nauki” odwiedziła m.in. Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „Dom Aniołów Stróżów” w Katowicach, Stowarzyszenie Dar Serca w Dąbrowie Górniczej, Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą DOM Dziecka nr 12 w Katowicach czy Powiatową Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą w Gorzyczkach.
PRZYJAZNY WIZERUNEK
ŚFN posiada własną, oryginalną identyfikację tworzoną przez wyjątkowych artystów i projektantów. Identyfikacja zmienia się w zależności od tematyki przewodniej danej edycji, będąc za każdym razem wnikliwą odpowiedzią na zmieniający się świat. Do tej pory z ŚFN współpracowali tacy artyści, jak Natalia Łukomska, Tomasz Kipka, Marek Głowacki czy prof. dr hab. Grzegorz Hańderek.
RZEKA INTEGRUJE
Stały element wystroju MCK podczas Festiwalu, jakim jest niebieski pas biegnący przez salę wielofunkcyjną, symbolizuje rzekę Rawę, która w ostatnich latach została odkryta na nowo w społecznej dyskusji oraz zajęła należne jej miejsce w przestrzeni Katowic. Inscenizacja Rawy podkreśla również działania na rzecz rewitalizacji tej rzeki, jakie podjęto w ramach Zielonej Strefy Nauki. Rawa była ponadto bohaterką 5. edycji Festiwalu (2021), która z uwagi na trwającą wówczas pandemię COVID-19 przyjęła nową formułę i odbyła się przy bulwarach rzeki. Plenerowe Miasto Nauki ciągnęło się w linii prostej o długości 1 km nad Rawą od Rynku w Katowicach po ul. Dudy-Gracza.
PRZYJACIELE
Dzięki wsparciu partnerów ŚFN może realizować zróżnicowany i atrakcyjny program w wyjątkowej oprawie. Podczas 8. edycji Festiwal wsparło blisko 70 partnerów, w tym 5 sponsorów, ponad 20 patronów honorowych i ponad 20 patronów medialnych. Głównym regionalnym patronem medialnym ŚFN jest Studenckie Radio Egida, które przy każdej kolejnej odsłonie Festiwalu nadaje poświęconą jej audycję.
Bądź na bieżąco
Aby być na bieżąco z najważniejszymi wiadomościami ze świata nauki oraz ŚFN Katowice, zachęcamy do subskrybowania newslettera „Supernova” oraz śledzenia nas na Facebooku i Instagramie.