Trwa dziewiąta edycja Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice! Zobaczcie, jak minął nam pierwszy dzień eksperymentowania, odkrywania tajemnic różnych dziedzin nauki i twórczego poszukiwania nowych ścieżek wiedzy!
W południe na Scenie Głównej odbyło się oficjalnie otwarcie 9. Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice, któremu przewodniczył Dyrektor Generalny ŚFN, prof. dr hab. Ryszard Koziołek. Następnie przedstawiciele gospodarzy wydarzenia oraz uczelni Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki uruchomili maszynę Goldberga zbudowaną specjalnie na tę okazję przez wybitnych naukowców polskiego świata eksperymentów: dr. hab. Jerzego Jarosza, prof. UŚ oraz dr. Wiktora Niedzickiego. Po uroczystej inauguracji prof. Koziołek poprowadził rozmowę z Wiceminister Nauki i Szkolnictwa Wyższego dr Karoliną Zioło-Pużuk na temat przyszłości polskiej nauki pt. „Ewaluacja? Ewolucja? Rewolucja? – czego potrzebują polskie uczelnie?”.
Jak co roku, w bogatym i różnorodnym programie Festiwalu znalazły się wyjątkowe aktywności, które cieszyły się dużym zainteresowaniem uczestniczek i uczestników. Wspólnie z dr Katie Steckles śledziliśmy matematyczne łamigłówki i zagadnienia, które do dziś pozostają bez rozwiązania („Największe nierozwiązane zagadki matematyczne”), pod przewodnictwem Anny Bukiewicz-Szul zaglądaliśmy za kulisy największego orbitalnego laboratorium i poznawaliśmy jego budowę, działanie oraz niezwykłe technologie („Inżynieria i codzienność Międzynarodowej Stacji Kosmicznej”), a podczas wykładu prof. dr. hab. Włodzisława Ducha odkrywaliśmy skomplikowany świat sztucznej inteligencji („Sztuczna inteligencja kontra ludzkie mózgi”). Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki wprowadził nas z kolei w mikołajkowo-świąteczny nastrój, prezentując wykład „Święty Mikołaj oczami fizyka”, w czasie którego z naukowego punktu widzenia oraz z wykorzystaniem narzędzi fizyki, astronomii i matematyki przyglądaliśmy się postaci Świętego Mikołaja oraz technicznym szczegółom dostarczania przez niego prezentów.
Przez cały dzień mogliśmy wziąć udział w Panelu Noblowskim, realizowanym wspólnie z Centrum Współpracy i Dialogu UW – w ramach wydarzenia uznane badaczki i uznani badacze dyskutowali m.in. o przyszłości wyróżnień noblowskich, promocji nauki wśród szerokiej grupy odbiorców i znaczeniu Nagrody Nobla dla młodych badaczy. Fascynujące spotkania z nauką odbywały się na Scenie „Nauka. To Lubię: Potęga Eksperymentów”, organizowanej we współpracy z dr. Tomaszem Rożkiem. Aktywności poruszyły takie kwestie, jak kluczowe aspekty działania formacji human + AI, podkreślające podejście oparte na współtworzeniu, a nie zastępowaniu człowieka („AI – eksperyment czy nowa rzeczywistość?”), czy na sposobie, w jaki relacje ludzi z maszynami wpływają na rozwój kompetencji emocjonalnych („AI jako eksperyment społeczny. AI companion a styl przywiązania”).
Niezwykłych wrażeń dostarczyły ponadto wydarzenia odbywające się w strefach specjalnych 9. ŚFN – festiwalowa publiczność mogła wysłuchać debaty nt. eksperymentów w kinie oraz uczestniczyć w pokazach filmów polarnych (m.in. „Zimny Ląd”, „Gorączka Polarna”) w Strefie Filmowej, a także poznać szczegóły gry „Ibru” opartej na powieści „Anna In w grobowcach świata” Olgi Tokarczuk i zgłębić tajemniczy świat książek Stanisława Lema w Strefie Science Fiction.
Pierwszego dnia Festiwalu odbyła się również ceremonia wręczenia Nagród POP Science 2025, podczas której poznaliśmy laureatki i laureatów tegorocznej edycji konkursu. Do grona zwycięzców należą:
● dr Sebastian Szklarek, twórca bloga Świat Wody (strona lub blog);
● Mateusz Kalisz, twórca kanału AstroLife (wideoblog);
● Piotr Kosek oraz dr hab. Leszek Błaszkiewicz, twórcy podcastu POP Science (podcast lub audycja radiowa);
● dr hab. Katarzyna Wyrwas, prof. UŚ z Uniwersytetu Śląskiego (myśl globalnie, działaj lokalnie – uczelnie);
● Damian Jabłeka, astronom, popularyzator nauki i twórca projektu Dotknij Nieba (myśl globalnie, działaj lokalnie – mieszkańcy województwa śląskiego).
W trakcie uroczystości została również wręczona Nagroda Specjalna POP Science 2025 – Wybitny Popularyzator Nauki. To zaszczytne wyróżnienie otrzymali dziennikarz Jarosław Juszkiewicz oraz portal popularnonaukowy Pulsar.
Od 5 do 7 grudnia trwa również I Kongres POP Science i Akademia Kompetencji Popularnonaukowych. Wydarzenia, w ramach których odbywają się spotkania branżowe i sesje networkingowe, mają na celu m.in. zbudowanie programu wspólnych działań oraz zwiększenie znaczenia środowiska specjalistów od komunikacji naukowej. Harmonogram obejmuje także serię warsztatów prowadzonych przez znamienite grono popularyzatorek i popularyzatorów nauki, którzy dzielą się swoją wiedzą nt. sprawdzonych narzędzi i praktyk w zakresie upowszechniania wiedzy z różnych dziedzin.
W przerwach między festiwalowymi aktywnościami mogliśmy ponadto podziwiać oszałamiającą rzeźbę Helios autorstwa Luke’a Jerrama. Instalacja w mistrzowski sposób połączyła najdrobniejsze szczegóły architektury Słońca z kompozycją dźwięku przestrzennego, wykonaną przez Duncana Speakmana i Sarah Anderson.
Pod koniec pierwszego dnia Festiwalu odbył się Wieczór w Mieście Nauki, który rozpoczął znakomity koncert pt. „Dźwięki Wiedzy” w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Politechniki Śląskiej. Muzycy pod batutą dyrygenta Miłosza Korpola przeprowadzili nas przez różne muzyczne światy – od klasyki, przez muzykę filmową, aż po rytmy latynoamerykańskie, z wirtuozerią łącząc świat dźwięku i sztuki w wyjątkowe widowisko.
O godz. 19.00 rozpoczął się z kolei wyczekiwany spektakl pt. „EXPERYMENT” w reżyserii Piotra Jankowskiego. Sztuka – inspirowana słynnym eksperymentem więziennym prowadzonym w 1971 roku przez prof. Philipa Zimbardo – poruszyła tematykę moralności człowieka zmuszonego do funkcjonowania w opresyjnej rzeczywistości. Angażujący spektakl zaprosił widzów do fascynującego (i niepokojącego!) świata etyki badań psychologicznych, a przez eksplorowanie ciemnych przestrzeni ludzkiego wnętrza zaprosił do refleksji nad naturą dobra i zła oraz skłonił do skonfrontowania wiedzy o sobie.
Po przedstawieniu odbyła się rozmowa „Jak dobrze w rzeczywistości znamy samych siebie?”, podczas której razem z ekspertami przyjrzeliśmy się temu, jak daleko jesteśmy gotowi się posunąć, by poznać prawdę o człowieku. W spotkaniu wzięli udział: reżyser Piotr Jankowski, dr hab. Mariola Paruzel-Czachura, prof. UŚ, prof. dr hab. Marcin Zajenkowski oraz dr Rafał Cekiera, prof. UŚ. Moderatorem spotkania był dr Marcin Moroń.
Zobaczcie fotorelację z pierwszego dnia ŚFN!
Zachęcamy, by dzielić się również swoimi zdjęciami i relacjami z Festiwalu! Szczegółowe informacje o 9. ŚFN znajdziecie na naszej stronie internetowej i w mediach społecznościowych – śledźcie nas na Facebooku i Instagramie, dołączcie do wydarzenia na Facebooku i subskrybujcie newsletter „Supernova”, aby nie ominęła Was żadna wiadomość ze świata nauki oraz ŚFN Katowice.