Kosmiczno-naukowa podróż rozpoczęła święto nauki – Śląski Festiwal Nauki KATOWICE startuje z Planetarium Śląskiego!
Szósta edycja ŚFN KATOWICE oficjalnie rozpoczęta! Jedno z największych i najważniejszych wydarzeń popularyzujących naukę w Polsce zostało zainaugurowane w chorzowskim Planetarium – Śląskim Parku Nauki. Wybór miejsca nie jest przypadkowy – po czteroletniej modernizacji, ta niezwykła naukowa przestrzeń została ponownie otwarta dla zwiedzających i oddana do publicznego użytku. Gospodarzem uroczystej Gali otwarcia 6. edycji ŚFN, która rozpoczęła się w sobotę 3 grudnia o godz. 19.00, było Województwo Śląskie.
Galę poprowadził Jarosław Juszkiewicz – rzecznik prasowy Planetarium oraz ambasador ŚFN – który przypomniał poprzednią edycję festiwalu, wyjątkową, bo odbywającą się zarówno w plenerze, jak i w przestrzeni online.
W części artystycznej, wystąpili rektor Uniwersytetu Śląskiego i dyrektor generalny ŚFN prof. dr hab. Ryszard Koziołek oraz muzyk Paweł Płoskoń – pierwszy i jedyny nauczyciel gry na lirze korbowej w Polsce. Prof. Koziołek wcielił się w rolę lektora, który opowiadał o przemianach naszego regionu i roli Śląska we współczesnej kulturze. Gra światłem, muzyka, wykorzystanie motywu zwierciadła oraz fragment Alicji w Krainie Czarów pozwoliły wszystkim z innej perspektywy spojrzeć na rzeczywistość naukową i społeczną regionu.
– My też stanęliśmy w obecności odbicia, które uwięziło nas w sobie na długie lata. Byliśmy kimś w rodzaju więźniów odbicia, przez długi czas patrzyliśmy na Śląsk i Zagłębie i widzieliśmy właściwe ten sam obraz. Zmiana nastąpiła, kiedy zaczęliśmy zadawać inne pytania – mówił prof. Koziołek – I te pytania stawiane miejscu, w którym żyjemy i pracujemy, sprawiły, że przeszliśmy na drugą stronę. Ten świat okazał się nie mniej interesujący niż ten, który Alicja widzi po drugiej stronie lustra. Zobaczyliśmy Miasto Nauki, które za niecałe dwa lata stanie się Europejskim Miastem Nauki. Zaczęliśmy uważnie słuchać tego, co ten nowo zobaczony świat nam podpowiada – nauka i edukacja może dać nam wszystkim lepszą przyszłość.
Następnie uczestnicy gali wzięli udział w pokazie Explore. Wszyscy zgromadzeni – dzięki możliwościom Planetarium – spojrzeli w niebo i wyruszyli w podróż po nieskończonym kosmosie. Seans składał się z dwóch części: w pierwszej, lektor na żywo poprowadził wędrówkę po aktualnym ułożeniu nieba, drugą była z kolei projekcja o gwiazdach i o tym, jak inspirowały one wybitnych astronomów jak Mikołaj Kopernik czy Johannes Kepler. Ich praca, wkład w naukę oraz poznawanie świata poza naszą planetą przyczyniły się do postawienia przez ludzkość kroków milowych – od lądowania człowieka na Księżycu po zbudowanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i wysłanie sond poza granice Układu Słonecznego.
W kolejnej części głos zabrali przedstawiciele podmiotów organizujących festiwal: marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski; prezydent Katowic dr Marcin Krupa; przewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Kazimierz Karolczak; rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek; rektor Politechniki Śląskiej prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk; prorektor ds. nauki i współpracy międzynarodowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach prof. dr hab. n. med. Katarzyna Mizia-Stec; prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie dr hab. prof. UJD Janusz Kapuśniak; prorektor ds. nauki Politechniki Częstochowskiej prof. dr hab. inż. Jerzy Wysłocki; rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach prof. dr hab. inż. Celina Olszak; rektor Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach prof. dr hab. Grzegorz Juras i rektor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach prof. dr hab. Grzegorz Hańderek, a także dyrektor generalny Rozwoju Systemu Edukacji, Dyrektor Narodowej Agencji Programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności dr hab. Paweł Poszytek. Po przemówieniach 6. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE otworzył prof. Ryszard Koziołek.
– Fikcja jest możliwością czegoś, co się do tej pory nie zdarzyło; jest taką dyspozycją umysłu, który musi mówić o tym, czego nie wie, albo przynajmniej rozważać to, czego nie wie. Natomiast największa radość przychodzi wtedy, kiedy te fikcje się ziszczają. Człowiek może sobie coś wymyślić i to nie pozostaje tylko słowami. Chciałbym wyrazić wdzięczność ludziom, dzięki którym Śląski Festiwal Nauki, Europejskie Miasto Nauki, Miasto Nauki w Katowicach, Zielona Strefa Nauki, Sieciowe Centrum Nauki dzieją się naprawdę, a słowa naszych planów, marzeń, hipotez oraz idei stają się rzeczywistością – mówił rektor Uniwersytetu Śląskiego.
Kończąc swoje przemówienie, prof. Koziołek podziękował także instytucji, jaką jest Uniwersytet – Chciałbym również wyrazić wdzięczność wobec Uniwersytetu jako idei, rzeczywistości, organizacji i wspólnoty. Uniwersytet dał mi coś fundamentalnego: on mnie nieustannie wyrywa z poczucia bezradności. Jeśli kiedykolwiek czuję, że nic ode mnie nie zależy – w tych wielkich sprawach – to przypominam sobie, że Uniwersytet jest cudowną maszyną przemian. Chciałbym, żeby to poczucie euforii oraz świadomość, że mamy wspaniałych ludzi i narzędzia, dzięki którym możemy ulepszać świat wokół siebie, stały się udziałem wszystkich mieszkańców.
W końcu nadszedł czas na debatę naukową pt. „Jak badania kosmosu mogą przyczynić się do poprawy warunków życia na Ziemi?”. Prowadził ją dr Łukasz Lamża – filozof przyrody, dziennikarz naukowy oraz ambasador ŚFN, który zaprosił do rozmowy: prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej prof. Grzegorza Wrochnę; badaczkę z Wydziału Nauk Przyrodniczych dr hab. Agatę Daszkowską-Golec, prof. UŚ; pracownika Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) i astronautę korpusu rezerwowego Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) dr. Sławosza Uznańskiego oraz astrofizyka i doradcę ds. nauki i eksploracji w ESA prof. Marka McCaughreana. Debata naukowców odbyła się w języku angielskim.
Debata rozpoczęła się krótkim wykładem przygotowanym przez dr Łukasza Lamżę. Naukowiec zwrócił uwagę na ciekawe zjawisko, które dzieje się na naszych oczach – patrząc w przestrzeń kosmiczną poza naszym Układem Słonecznym, odkrywamy inne planety typu ziemskiego, „inne Ziemie”. Dr Lamża nawiązał także do motywu zwierciadła – obecnego podczas całej debaty – i zwrócił uwagę, że patrząc w zwierciadło kosmicznego teleskopu Jamesa Webba, możemy patrzeć w kosmos i widzieć tam naszą Ziemię. Następnie ważny głos w dyskusji zabrali biolodzy – mówili o tym, co dzieje się z organizmem i DNA człowieka, gdy przebywa on w przestrzeni kosmicznej. Czy ludzie są w stanie dostosować się na poziomie molekularnym do tamtejszego życia? Okazuje się, że jesteśmy bardzo „elastyczni”, a nasze ciało potrafi zaadaptować się do tych niecodziennych warunków. Podczas całej rozmowy badacze starali się odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule debaty – czy badania kosmosu rzeczywiście ulepszają nasze życie na Ziemi? Przytoczyli wiele korzyści, jakie czerpiemy z technologii kosmicznych – zaczynając od nawigacji dróg, kolei i lotnisk, przez możliwość prognozowania pogody aż po dane satelitarne, które informują nas o zmianach klimatu i pomagają rolnictwu planować system podlewania i nawożenia. Fascynująca debata przybliżyła zarówno perspektywę astronomów, fizyków, jak i biologów – i z sukcesem połączyła oba te spojrzenia na świat.
Całość zwieńczyło zaproszenie prof. Ryszarda Koziołka na kolejne zasadniczą część festiwalu do Międzynarodowego Centrum Kongresowym w Katowicach.
Oficjalna cześć 6. edycji Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE już za nami! Zapraszamy na fascynującą podróż do źródeł ŻYWEJ nauki – spotkań i rozmów z naukowcami, którzy odpowiedzą na nurtujące pytania, przybliżą tajemnice swojej pracy, zainspirują i pomogą postawić pierwsze (i na pewno nie ostatnie) kroki w naukowym świecie!
Tekst: Julia Galas
Zdjęcia: Julia Agnieszka Szymala
6. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE organizują: Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider i pomysłodawca przedsięwzięcia), Miasto Katowice (miasto gospodarz wydarzenia), Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia i Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego (współgospodarze), a także Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Politechnika Częstochowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej oraz Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.
6. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE i Expo Festiwali Nauki dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki.
